Παχύ έντερο

Καρκίνος του παχέος εντέρου

Πρόκειται για καρκίνους που αφορούν το κατώτερο τμήμα του γαστρεντερικού μας συστήματος, δηλαδή το ανιόν, το εγκάρσιο, το κατιόν, το σιγμοειδές και το ορθό. Αν σε αυτούς προσθέσουμε και τις κακοήθειες του πρωκτού, τότε αναφερόμαστε σε αυτό που είναι γνωστό ως κολοπρωκτικοί καρκίνοι.

Πολλοί καρκίνοι του παχέος εξορμούνται από αδενωματώδεις πολύποδες. Πρόκειται για καλοήθεις βλάβες, οι οποίες με το χρόνο μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο.

Συμπτώματα

Η νόσος, στα αρχικά ιδίως στάδια, είναι ασυμπτωματική. Ωστόσο συχνά μπορεί να έχουμε τα εξής συμπτώματα:

– διαταραχές κενώσεων, αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου με δυσκοιλιότητα ή/και διάρροιες, ή αλλαγή στην πυκνότητα των κοπράνων,

– αίμα με τις κενώσεις,

– επίμονο κοιλιακό άλγος,

– αδυναμία ή/και κόπωση,

– απώλεια βάρους παρά τη λήψη τροφής.

Η εντόπιση του όγκου παίζει σημαντικό ρόλο στο τι είδους συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν (αναιμία από αιμορραγία στους όγκους του δεξιού κόλου, εικόνα εντερικής απόφραξης από όγκους του αριστερού κόλου).

Αίτια

Αίτια εμφάνισης καρκίνου του παχεός είναι η εξαλλαγή προκαρκινικών βλαβών, όπως είναι κάποιοι πολύποδες. Υπάρχουν βέβαια και κάποιες κληρονομούμενες μεταλλάξεις γονιδίων, οι οποίες αυξάνουν κατά πολύ τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου

– Οικογενής αδενωματώδης πολυποειδίαση [Familial adenomatous polyposis (FAP)], πρόκειται για μια κληρονομούμενη πάθηση, η οποία χαρακτηρίζεται από πολυάριθμους πολύποδες σε όλο το μήκος του παχέος εντέρου κυρίως (ενίοτε και του στομάχου ή/και δωδεκαδάκτυλου) και η οποία αυξάνει σημαντικά την εμφάνιση καρκίνου πριν την ηλικία των 40.

– Κληρονομικός μη-πολυποειδής ορθοκολικός καρκίνος [Hereditary nonpolyposis colorectal cancer (HNPCC)], γνωστός και ως σύνδρομο Lynch , και αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου πριν την ηλικία των 50.

Σύνδεση μεταξύ δίαιτας και αυξημένου κινδύνου για καρκίνο του παχέος εντέρου.

Μελέτες μεγάλων ομάδων ανθρώπων έδειξαν μια συσχέτιση μεταξύ μιας τυπικής δυτικής διατροφής και ενός αυξημένου κινδύνου καρκίνου του παχέος εντέρου. Μια τυπική δυτική διατροφή είναι υψηλή σε λιπαρά και χαμηλή σε φυτικές ίνες.

Όταν οι άνθρωποι μετακινούνται από περιοχές όπου η τυπική δίαιτα είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και υψηλή σε φυτικές ίνες σε περιοχές όπου η τυπική δυτική διατροφή είναι πιο κοινή, ο κίνδυνος καρκίνου του παχέος εντέρου σε αυτούς τους ανθρώπους αυξάνεται σημαντικά. Δεν είναι ξεκάθαρο γιατί συμβαίνει αυτό, αλλά οι ερευνητές μελετούν εάν μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες επηρεάζει τα μικρόβια που ζουν στο παχύ έντερο ή προκαλεί υποκείμενη φλεγμονή που μπορεί να συνεισφέρει στον κίνδυνο καρκίνου. Αυτός είναι ένας τομέας ενεργητικής έρευνας και η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη.

Παράγοντες κινδύνου

Παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου περιλαμβάνουν:

– Μεγαλύτερη ηλικία: Η μεγάλη πλειοψηφία των ατόμων που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο του παχέος εντέρου είναι άνω των 50 ετών. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου μπορεί να εμφανιστεί στους νεότερους, αλλά εμφανίζεται πολύ λιγότερο συχνά.

– Αφροαμερικανική φυλή: Οι Αφρο-Αμερικανοί έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου από ό, τι οι άνθρωποι άλλων φυλών.

– Ένα προσωπικό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου ή των πολύποδων. Εάν έχετε ήδη εμφανίσει καρκίνο του παχέος εντέρου ή αδενωματώδεις πολύποδες, έχετε μεγαλύτερο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου στο μέλλον.

– Φλεγμονώδεις εντερικές παθήσεις: Οι χρόνιες φλεγμονώδεις ασθένειες του παχέος εντέρου, όπως η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Crohn, μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου.

– Κληρονομικά σύνδρομα που αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου. Τα γενετικά σύνδρομα που περνούν από γενιές της οικογένειάς σας μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου. Αυτά τα σύνδρομα περιλαμβάνουν την οικογενή αδενωματώδη πολυποδίαση και τον κληρονομικό μη-πολυποειδή καρκίνο του παχέος εντέρου, ο οποίος είναι επίσης γνωστός ως σύνδρομο Lynch.

– Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου παχέος εντέρου: Είναι πιο πιθανό να αναπτύξετε καρκίνο του παχέος εντέρου αν έχετε έναν γονέα, έναν αδελφό ή ένα παιδί με την ασθένεια. Εάν περισσότερα από ένα μέλη της οικογένειας έχουν καρκίνο του παχέος εντέρου ή καρκίνο του ορθού, ο κίνδυνος σας είναι ακόμη μεγαλύτερος.

– Διατροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες: Ο καρκίνος του παχέος εντέρου και ο καρκίνος του ορθού μπορεί να σχετίζονται με μια δίαιτα χαμηλή σε φυτικές ίνες και υψηλή σε λιπαρά και θερμίδες. Η έρευνα στον τομέα αυτό είχε μικτά αποτελέσματα. Μερικές μελέτες έχουν βρει αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου σε άτομα που καταναλώνουν δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε κόκκινο κρέας και επεξεργασμένο κρέας.

– Ένας καθιστικός τρόπος ζωής:  Εάν είστε ανενεργός, έχετε περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξετε καρκίνο του παχέος εντέρου. Η τακτική σωματική άσκηση μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου.

– Διαβήτης: Τα άτομα με διαβήτη και αντίσταση στην ινσουλίνη έχουν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου.

– Παχυσαρκία: Τα άτομα με παχυσαρκία έχουν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου και αυξημένο κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του παχέος εντέρου σε σύγκριση με άτομα που θεωρούνται φυσιολογικό.

– Κάπνισμα: Οι άνθρωποι που καπνίζουν μπορεί να έχουν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου.

– Αλκοόλ: Η βαριά χρήση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου.

– Ακτινοθεραπεία για καρκίνο: Η ακτινοθεραπεία που απευθύνεται στην κοιλιά για τη θεραπεία προηγούμενων καρκίνων αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού.

Πρόληψη

Τα άτομα με μέσο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου μπορούν να εξεταστούν από την ηλικία των 50 ετών. Όμως, τα άτομα με αυξημένο κίνδυνο, όπως αυτά με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου, θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο προληπτικού ελέγχου νωρίτερα.

Υπάρχουν πολλές επιλογές εξέτασης – καθεμία με τα δικά της οφέλη και μειονεκτήματα. Συζητήστε για τις επιλογές σας με το γιατρό σας και μαζί μπορείτε να αποφασίσετε ποιες δοκιμές είναι κατάλληλες για εσάς.

Κάντε αλλαγές στον τρόπο ζωής για να μειώσετε τον κίνδυνο.

Μπορείτε να λάβετε μέτρα για να μειώσετε τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου κάνοντας αλλαγές στην καθημερινή σας ζωή.

Λάβετε τα εξής βήματα:

– Βάλτε στη διατροφή σας ποικιλία από φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως. Τα φρούτα, τα λαχανικά και τα δημητριακά ολικής αλέσεως περιέχουν βιταμίνες, μέταλλα, ίνες και αντιοξειδωτικά, τα οποία μπορεί να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο στην πρόληψη του καρκίνου. Επιλέξτε μια ποικιλία από φρούτα και λαχανικά, ώστε να έχετε μια σειρά από βιταμίνες και θρεπτικά συστατικά.

– Πίνετε αλκοόλ με μέτρο. Εάν επιλέγετε να πίνετε αλκοόλ, περιορίστε την ποσότητα αλκοόλ που πίνετε σε όχι περισσότερο από ένα ποτό την ημέρα για τις γυναίκες και δύο για τους άνδρες.

– Διακόψτε το κάπνισμα. Συζητήστε με το γιατρό σας σχετικά με τους τρόπους διακοπής που μπορεί να λειτουργούν για εσάς.

– Άσκηση τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας. Προσπαθήστε να πάρετε τουλάχιστον 30 λεπτά άσκησης στις περισσότερες ημέρες. Εάν είστε ανενεργός, ξεκινήστε αργά και δημιουργήστε σταδιακά έως 30 λεπτά.

– Διατηρήστε ένα υγιές βάρος. Εάν είστε σε υγιές βάρος, διατηρήστε το βάρος σας συνδυάζοντας μια υγιεινή διατροφή με την καθημερινή άσκηση. Αν χρειαστεί να χάσετε βάρος, ρωτήστε το γιατρό σας για υγιείς τρόπους για να επιτύχετε τον στόχο σας. Στόχος είναι να χάσετε βάρος αργά αυξάνοντας την ποσότητα άσκησης που παίρνετε και μειώνοντας τον αριθμό των θερμίδων που τρώτε.

Διάγνωση του καρκίνου του παχέος εντέρου

– Κολονοσκόπηση: χρησιμοποιώντας μία ενδοσκοπική κάμερα εξετάζετε το εσωτερικό του παχέος εντέρου σας. Η κολονοσκόπηση χρησιμοποιεί ένα μακρύ, εύκαμπτο και λεπτό σωλήνα που συνδέεται με μια βιντεοκάμερα και μια οθόνη για να ελεγχθεί ολόκληρο το παχύ έντερο και το ορθό σας. Εάν υπάρχουν ύποπτοι τομείς, ο γαστρεντερολόγος μπορεί να περάσει χειρουργικά εργαλεία μέσω του σωλήνα για να πάρει δείγματα ιστών (βιοψίες) για ανάλυση ή/και να αφαιρέσει πολύποδες.

– Εξετάσεις αίματος: καμία εξέταση αίματος δεν μπορεί να σας πει εάν έχετε καρκίνο του παχέος εντέρου. Ωστόσο, μπορούμε έμμεσα να ελεγχθεί το αίμα σας για ενδείξεις σχετικά με τη συνολική υγεία σας, όπως οι δοκιμές νεφρικής και ηπατικής λειτουργίας καθώς και του καρκινοεμβρυονικού αντιγόνου ή CEA, μιας χημικής ουσίας που παράγεται μερικές φορές από καρκίνους του παχέος εντέρου.

Σταδιοποίηση καρκίνου παχέος εντέρου

Αν μόλις έχετε διαγνωστεί με καρκίνο του παχέος εντέρου, θα χρειαστούν εξετάσεις για να καθοριστεί η έκταση (στάδιο) του καρκίνου σας. Η σταδιοποίηση βοηθάει να καθοριστεί ποιες θεραπείες είναι οι πλέον κατάλληλες για εσάς.

Οι δοκιμές σταδιοποίησης μπορεί να περιλαμβάνουν διαδικασίες απεικόνισης, όπως αξονική (CT) κοιλίας, πυέλου και θώρακα. Σε πολλές περιπτώσεις ωστόσο, το στάδιο του καρκίνου σας δεν μπορεί να προσδιοριστεί παρά μόνο μετά από χειρουργική επέμβαση.

Τα στάδια του καρκίνου του παχέος εντέρου είναι:

– Στάδιο Ι. Ο καρκίνος έχει αναπτυχθεί μέσα από την επιφανειακή επένδυση (βλεννογόνο) του παχέος εντέρου ή του ορθού, αλλά δεν έχει εξαπλωθεί πέρα από το τοίχωμα του κόλου ή του ορθού.

– Στάδιο ΙΙ. Ο καρκίνος έχει αναπτυχθεί μέσα ή μέσω του τοιχώματος του παχέος εντέρου ή του ορθού, αλλά δεν έχει εξαπλωθεί στους κοντινούς λεμφαδένες.

– Στάδιο ΙΙΙ. Ο καρκίνος έχει εισβάλει στους κοντινούς λεμφαδένες αλλά δεν επηρεάζει άλλα μέρη του σώματός σας ακόμα.

– Στάδιο IV. Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε απομακρυσμένες περιοχές, όπως άλλα όργανα – για παράδειγμα, στο συκώτι ή στον πνεύμονά σας.

Χειρουργική αντιμετώπιση για διηθητικό καρκίνο του παχέος εντέρου

– Μερική κολεκτομή: kατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, ο χειρουργός αφαιρεί το τμήμα του παχέος εντέρου που περιέχει τον καρκίνο, μαζί με ένα περιθώριο φυσιολογικού ιστού και στις δύο πλευρές του καρκίνου. Ο χειρουργός σας είναι συχνά σε θέση να επανασυνδέσει τα υγιή τμήματα του παχέος εντέρου ή του ορθού σας. Αυτή η διαδικασία μπορεί να γίνει συνήθως με μια ελάχιστα επεμβατική προσέγγιση (λαπαροσκόπηση).

– Χειρουργική επέμβαση για να δημιουργήσετε έναν τρόπο για να αφήσετε τα απόβλητα να φύγουν από το σώμα σας. Όταν δεν είναι δυνατό να επανασυνδεθούν τα υγιή τμήματα του παχέος εντέρου ή του ορθού σας, μπορεί να χρειαστείτε στομία. Αυτό συνεπάγεται τη δημιουργία ενός ανοίγματος στο τοίχωμα της κοιλιάς σας από ένα τμήμα του εναπομείναντος εντέρου για την απόρριψη των κοπράνων σε μια σακούλα που ταιριάζει με ασφάλεια πάνω στο δέρμα. Μερικές φορές η στομία είναι μόνο προσωρινή, επιτρέποντας στο κόλον ή στο ορθό σας να θεραπεύσει μετά από χειρουργική επέμβαση. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο, η κολοστομία μπορεί να είναι μόνιμη.

– Αφαίρεση λεμφαδένων: οι κοντινοί λεμφαδένες πάντα αφαιρούνται κατά τη χειρουργική επέμβαση καρκίνου του παχέος εντέρου και ελέγχονται για καρκίνο.

Χειρουργική επέμβαση για προχωρημένο καρκίνο

Εάν ο καρκίνος σας είναι πολύ προχωρημένος ή η γενική υγεία σας πολύ φτωχή, ο χειρουργός σας μπορεί να συστήσει μια επέμβαση για την ανακούφιση από το μπλοκάρισμα του παχέος εντέρου ή άλλων παθήσεων για τη βελτίωση των συμπτωμάτων σας. Αυτή η χειρουργική επέμβαση δεν γίνεται για να θεραπεύσει τον καρκίνο, αλλά για να ανακουφίσει σημεία και συμπτώματα, όπως αιμορραγία, πιθανή απόφραξη και πόνο.

Χημειοθεραπεία

– Η χημειοθεραπεία χρησιμοποιεί φάρμακα για να καταστρέψει τα καρκινικά κύτταρα. Η χημειοθεραπεία για καρκίνο του παχέος εντέρου χορηγείται συνήθως μετά από χειρουργική επέμβαση, εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε λεμφαδένες. Με τον τρόπο αυτό, μπορεί να συμβάλει στη μείωση του κινδύνου υποτροπής του καρκίνου και του θανάτου από τον καρκίνο. Μερικές φορές η χημειοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί πριν από τη χειρουργική επέμβαση, με στόχο τη συρρίκνωση του καρκίνου πριν από μια επέμβαση. Η χημειοθεραπεία πριν από τη χειρουργική επέμβαση είναι πιο συχνή στον καρκίνο του ορθού παρά στον καρκίνο του κόλου.

– Χημειοθεραπεία μπορεί επίσης να δοθεί και για την ανακούφιση των συμπτωμάτων του καρκίνου του παχέος εντέρου που έχει εξαπλωθεί σε άλλες περιοχές του σώματος.

Ακτινοθεραπεία

Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιεί ισχυρές πηγές ενέργειας, όπως οι ακτίνες Χ, για να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα, να συρρικνωθούν μεγάλοι όγκοι πριν από μια επέμβαση, έτσι ώστε να μπορούν να αφαιρεθούν ευκολότερα ή να ανακουφίσουν τα συμπτώματα του καρκίνου του παχέος εντέρου και του καρκίνου του ορθού. Η ακτινοθεραπεία είτε μόνη είτε συνδυασμένη με χημειοθεραπεία είναι μία από τις τυπικές επιλογές θεραπείας για την αρχική αντιμετώπιση του καρκίνου του ορθού, ακολουθούμενη από χειρουργική επέμβαση.

Στοχευμένη θεραπεία

Η στοχευμένη θεραπεία χρησιμοποιεί φάρμακα, που στοχεύουν συγκεκριμένα μονοπάτια που επιτρέπουν την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων, όπως:

– Bevacizumab (Avastin)

– Cetuximab (Erbitux)

– Panitumumab (Vectibix)

– Ramucirumab (Cyramza)

– Regorafenib (Stivarga)

– Ziv-aflibercept (Zaltrap)

Στοχευμένα φάρμακα μπορούν να χορηγηθούν μαζί με χημειοθεραπεία ή μόνα. Προορίζονται συνήθως για άτομα με προχωρημένο καρκίνο παχέος εντέρου.

Μερικοί άνθρωποι βοηθούνται από στοχευμένα φάρμακα, ενώ άλλοι όχι. Οι ερευνητές έχουν σημειώσει πρόοδο στον προσδιορισμό του ποιος είναι πιθανότερο να επωφεληθεί από τα συγκεκριμένα φάρμακα. Μέχρις ότου γίνουν γνωστά περισσότερα, οι ογκολόγοι – παθολόγοι σταθμίζουν προσεκτικά το πιθανό όφελος των στοχευμένων θεραπειών έναντι του κινδύνου παρενεργειών και του κόστους, όταν αποφασίζουν αν θα χρησιμοποιήσουν αυτές τις θεραπείες.

Αντιμετώπιση και υποστήριξη

Η διάγνωση του καρκίνου είναι συναισθηματικά δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Με τον καιρό, οι άνθρωποι μαθαίνουν να το αντιμετωπίζουν ο καθένας με τον δικό του τρόπο. Μέχρι να βρείτε τι λειτουργεί για εσάς, ίσως να προσπαθήσετε να:

– Γνωρίζετε τι να περιμένετε. Μάθετε αρκετά για τον καρκίνο σας για να αισθάνεστε άνετα λαμβάνοντας αποφάσεις θεραπείας.

– Ζητήστε από το γιατρό σας να σας πει το είδος και το στάδιο του καρκίνου σας, καθώς και τις επιλογές θεραπείας και τις παρενέργειες τους. Όσο περισσότερο γνωρίζετε, τόσο πιο σίγουροι θα είστε όταν πρόκειται να λάβετε αποφάσεις σχετικά με τη φροντίδα σας. Αναζητήστε πληροφορίες στην τοπική βιβλιοθήκη σας και σε αξιόπιστους ιστότοπους.

– Κρατήστε τους φίλους και την οικογένειά σας κοντά. Η διατήρηση ισχυρών – στενών σχέσεων θα σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε τον καρκίνο. Οι φίλοι και η οικογένεια μπορούν να σας παρέχουν την πρακτική υποστήριξη που χρειάζεστε, όπως η φροντίδα του σπιτιού σας εάν βρίσκεστε στο νοσοκομείο. Και μπορούν να χρησιμεύσουν ως συναισθηματική υποστήριξη όταν αισθάνεστε συγκλονισμένοι από τον καρκίνο.

– Βρείτε κάποιον να μιλήσετε. Βρείτε έναν καλό ακροατή που είναι πρόθυμος να σας ακούσει να μιλάτε για τις ελπίδες και τους φόβους σας. Αυτό μπορεί να είναι φίλος ή μέλος της οικογένειας. Η ανησυχία και η κατανόηση ενός συμβούλου, ιατρικού κοινωνικού λειτουργού, κληρικού ή ομάδας υποστήριξης του καρκίνου μπορεί επίσης να είναι χρήσιμη.